आपण आधीच्या राशींची माहिती वाचली नसल्यास,
मेष
वृषभ
मिथुन
कर्क
सिंह
कन्या
तूळ
वृश्चिक
धनू
मकर
कुंभ
मीन

मीन ही राशीचक्रातील शेवटची बारावी रास आहे. ही बहुप्रसव, द्विस्वभाव व स्त्री रास आहे. गुरू या ग्रहाच्या अमलाखालील ही रास आहे. देवाधर्माची, साधुसंतांची, ऋषिमुनींची अत्यंत मनोभावे, उत्कटतेने, श्रद्धेने पूजाअर्चा करणा-यांची ही रास आहे. भावनाप्रधानता व भावुकता ही आपल्या राशीची वैशिष्टय़े आहेत.

विरुद्ध दिशेला तोंड असलेले दोन मासे हे मीन राशीचे प्रतीक आहेत. म्हणून ही राशी द्विस्वभाव आहे. परस्परविरोधी माशांची तोंडे असल्यामुळे मीन राशीच्या व्यक्तींचा स्वभाव हा अत्यंत गुंतागुंतीचा बनलेला असतो. ही द्विस्वभाव राशी असल्यामुळे आशा-निराशा, यश-अपयश व विविध विचारांची उलटसुलट आंदोलने आपल्या मनात सतत सालू असतात. दोन लंबकांमध्ये आपले मन सतत हेलकावे खात असते. मुक्या प्राण्यांविषयी, गोरगरिबांविषयी, दीनदुबळय़ांविषयी आपल्या मनात एक प्रकारची कणव असते, दया असते. भूतदयेने प्रेरित होऊन अनाथ लोकांना मदत करण्यात आपला पुढाकार असतो. आपल्यापैकी अनेकांच्या चेह-यावर सात्त्विक तेज असते. प्रसन्नपणा असतो, शांतपणा असतो. चेह-यावर उदात्ततेची व भव्यतेची झाक असते. आपण अधिक भावनाप्रधान व हळवे आहात. दयाळू, मायाळू व ममताळू आहात. वृत्तीने प्रेमळ आहात. भांडणतंटा न करता सर्वाशी जुळवून घेऊन गोडीगुलाबीने राहण्याचा आपला स्वभाव असतो. आपण आदर्शवादी असता. परमेश्वराच्या गूढ शक्तीबद्दल आपल्या मनात खूप आकर्षण असते. त्यामुळे धर्मग्रंथ, पुराणे, गूढशात्रे, जप-तप, व्रतवैकल्ये, पूजा-अर्चा, मंत्र-तंत्र, तंत्र-विधी याकडे आपला विशेष ओढा असतो. साहित्य, संगीत, पोथ्या-पुराणे, कीर्तन, भजन, प्रवचन यांची आपणास विशेष आवड असते. आपण आत्यंतिक भावनाप्रधान असल्यामुळे कोणत्याही प्रश्नाचा निर्णय विचारापेक्षा भावनेनेच घेण्याचा आपला स्वभाव असतो. मेंदूपेक्षा हृदयाचेच वर्चस्व आपल्यावर अधिक असते. इतर राशींच्या पेक्षा आपल्याकडे कोमलपणा, मवाळपणा, नाजूकपणा, हळवेपणा अधिक आहे. कन्या, मिथुन व कुंभ किंवा मेष, सिंह व वृश्चिक राशीप्रमाणे बेडर व साहसीही नव्हे, अशी आपली रास आहे.

आपल्या राशीत नम्रता आहे. विनयशीलता, शालिनता, सभ्यता व सुसंस्कृतता आहे. आपल्याकडे मनाचा निर्मळपणा, प्रांजळपणा व निष्कपटपणा आहे. दया, क्षमा, शांती व भूतदया यांनी प्रेरित होऊन व ‘याची देही याचि डोळा’ परमेश्वराला प्राप्त करून घेणा-या संत तुकारामांची ही रास आहे तर देशासाठी, स्वातंत्र्यासाठी सर्व ऐहिक सुखाचे बलिदान करणा-या लो. टिळकांची ही रास आहे. आपल्यापैकी अनेकजण साधू, संत, आचार्य, गुरू, तपस्वी, ऋषिमुनी यांच्या शोधात असतात. अनेकांना मनापासून मदत करण्याच्या आपल्या सवयीमुळे आपला मित्र परिवार खूप मोठा असतो. उच्च, सुसंस्कृत, निर्मळ, स्वभावामुळे आपले सर्वत्र स्वागत होत असते. बहुतेक अनेक मध्यमवर्गातील पापभीरू, बुद्धिमान व सुशिक्षित वर्ग या राशीच्या अमलाखाली येतो. शासकीय खात्यातील कर्मचारी, शिक्षक, प्राध्यापक, दलाल, हिशेब तपासनीस, प्रवचनकार, पुरोहित, कीर्तनकार, न्याय खात्यात व हॉस्पिटलमधील कामगार, प्रवासी कंपन्यातील कर्मचारी, शेअर ब्रोकर, दूध – मिठाई, शीतपेये यावर उपजीविका करणा-या व्यक्ती यांचा या राशीत अंतर्भाव होतो.

मीन या राशीमध्ये पूर्वा भाद्रपदा, उत्तरा भाद्रपदा व रेवती ही तीन नक्षत्र येतात. पूर्वा भाद्रपदा नक्षत्रातील शेवटचे एक चरण, उत्तरा भाद्रपदा नक्षत्रातील चारही चरण व रेवती नक्षत्रातील चारणी चरणांचा समावेश मीन राशीमध्ये होतो.

मीन रास व पूर्वा भाद्रपदा नक्षत्रात जन्मलेल्या जातकाची वैशिष्टय़े – विद्वान, धनी, धार्मिक प्रवृत्तीचे, मधुर भाषी, सरळ व सौम्य, सात्त्विक, व्यवहारकुशल, काही प्रमाणात भयभीत, मानसिक व्याधीनेयुक्त, पोटाचे विकार असलेले.

मीन रास व उत्तरा भाद्रपदा नक्षत्रात जन्मलेल्या जातकांची वैशिष्टय़े – न्यायप्रिय, मेहनती, त्यागी, महत्त्वाकांक्षी, ध्यान व योगात रस असणारे, श्रद्धाळू, सुसंगत व तर्कशुद्ध बोलणारे, शत्रूंवर विजय प्राप्त करणारे, धनधान्य संपन्न.

मीन रास व रेवती नक्षत्रात जन्मलेल्या जातकाची वैशिष्टय़े – उत्तम स्मरणशक्ती असणारे, नशीबवान, सत्यप्रिय, न्यायी, परोपकारी, कुशाग्रबुद्धी, भाग्यशाली, कायदे जाणणारे, सत्त्वगुणी, उत्तम आरोग्य लाभलेले, काही वेळा मानसिक विकार.

नक्षत्रानुसार अक्षर
पूर्वा भाद्रपदा नक्षत्र – दी
उत्तरा भाद्रपदा नक्षत्र – दू, झा, ज्ञा, था
रेवती नक्षत्र – दे, दो, चा, ची

(संकलन: स्पंदन टीम, साभार – लेखक/कवी)

आपण आधीच्या राशींची माहिती वाचली नसल्यास,
मेष
वृषभ
मिथुन
कर्क
सिंह
कन्या
तूळ
वृश्चिक
धनू
मकर
कुंभ
मीन

कुंभ ही राशीचक्रातील अकरावी रास आहे. ‘खांद्यावर घागर घेऊन पाण्याच्या शोधार्थ निघालेला व विचारात पडलेला पुरुष’ हे या राशीचे प्रतीक आहे. पाश्चिमात्त्यांच्या मते घागरीतील पाणी ओतत असलेला मानव हे या राशीचे प्रतीक आहे. ‘कुंभ’ याचा अर्थ घडा व तो ज्ञानाचा घडा आहे. ज्ञानरूपी पाण्याचा शोध घेणारी अशी ही रास आहे. शनी या ग्रहाच्या स्वामित्वाखालील ही रास आहे. उच्च प्रतीची ज्ञानलालसा हे या राशीचे वैशिष्टय़ आहे. ज्ञानाचा सतत शोध व प्रत्येक गोष्टीच्या मुळापर्यंत जाणे. प्रत्येक गोष्टीचा खोलवर विचार करणे हे आपल्या राशीचे वैशिष्टय़ आहे. आपल्यावर उच्च ध्येयाचे, थोर विचारांचे व तत्त्वज्ञानाचे संस्कार झालेले असतात. संशोधन कार्यात, शास्त्रीय संशोधनात कुंभ व्यक्ती विशेष आढळून येतात. प्रामाणिकपणा हे कुंभ राशीचे विशेष वैशिष्टय़ आहे.

कोणतेही काम मनापासून करायचे ही आपली वृत्ती असते. मानवतेची पूजा करणारी ही रास आहे. जनसामान्यांवर प्रेम करणारी ही रास आहे. या राशीचे वैशिष्टय़ म्हणजे एका बाजूला ही रास परंपरेची पूजक असलेली रास आहे. आध्यात्मिक वृत्तीची ही रास आहे. ईश्वरावर श्रद्धा असलेली ही रास आहे तर दुस-या बाजूला आपल्याला विज्ञानाची आवड आहे, संशोधनाची आवड आहे. एका बाजूला आपण श्रद्धावान आहात तर दुस-या बाजूला प्रत्येक गोष्टीची चिकित्सा करून आपण निर्णय घेत असता. मानवतेवर, ध्येयावर व देशावर निष्ठा असणारी आपली रास आहे. जीवनाकडे गंभीरपणाने पाहणारी आपली रास आहे.

मैत्रीला आपली रास अत्यंत चांगली असते. आपल्याकडे प्रामाणिकपणा असतो, सुस्वभावीपणा असतो. आपले अंत:करण उदार असते. दिलदारपणे कोणालाही संकटात मदत करण्याची आपली प्रवृत्ती असते. आपल्याकडे संयम आहे, विवेक आहे. प्राध्यापक, लेखक, शात्रज्ञ, संशोधक, पत्रकार, डॉक्टर्स, समीक्षक या क्षेत्रात कुंभ व्यक्ती अधिक आढळून येतात. सॉलिसिटर, अ‍ॅडव्होकेट, न्यायाधीश, विधी व न्याय या विषयावर लेखन करणा-या कुंभ व्यक्ती अधिक असतात. कायद्याच्या ज्ञानासाठी लागणारा चौफेरपणा, खोलपणा, एकाग्रता, प्रत्येक गोष्टीत तपशिलाचा अभ्यास करण्याची वृत्ती यामुळे कायद्याच्या क्षेत्रात कुंभ व्यक्ती यशस्वी होतात.

उच्च संशोधन, अंतराळ क्षेत्र व संशोधनाची विविध क्षेत्रे यामध्ये कुंभ व्यक्ती अधिक आढळून येतील. कुंभ व्यक्ती सवंग लोकप्रियतेच्या आहारी जाणार नाहीत. एकांतात आपल्या आवडीचे कार्य करणे, निष्ठेने व श्रद्धेने संशोधन करणे हे कुंभ व्यक्तींना अधिक आवडत असते. संपत्ती, पैसा यापेक्षा बौद्धिक गोष्टींना आपण विशेष प्राधान्य देत असता. शनीचा या राशीवर अंमल असल्यामुळे शनीचे अनेक चांगले गुण या राशीत असतात. या राशीमध्ये स्वार्थ फार कमी आहे. संकुचितपणा, स्वार्थी वृत्ती या गोष्टी कुंभ राशीकडे कमी असतात. कुंभ व्यक्ती प्रत्येक गोष्टीचा स्वत: निर्णय घेत असतात. इतरांच्या विचारांचा त्यांच्यावर प्रभाव पडत नाही. एका दृष्टीने कुंभ व्यक्ती स्वयंभू असतात. विषयवासना, इंद्रीयजन्य सुखे, ऐषाराम या गोष्टींचा कुंभ व्यक्तींना तिटकारा असतो.

मनापासून प्रेम करणे, नि:स्वार्थी प्रेम करणे यामुळे आपला मित्र परिवार खूप मोठा असतो. आपले प्रेमसंबंध हे अधिक टिकाऊ असतात. आपली मते इतरांवर न लादण्याचा आपला स्वभाव असतो. आपण लोकशाहीवादी असता. प्रत्येकाचा दृष्टिकोन समजावून घेण्याकडे आपला कल असतो.
कुंभ या राशीमध्ये धनिष्ठा, शततारका व पूर्वा भाद्रपदा ही तीन नक्षत्र येतात. धनिष्ठा नक्षत्रातील शेवटची दोन चरणे, शततारका नक्षत्रातील चारही चरण व पूर्वा भाद्रपदा नक्षत्रातील शेवटच्या तीन चरणांचा समावेश कुंभ राशीमध्ये होतो.

कुंभ रास व धनिष्ठा नक्षत्रात जन्मलेल्या जातकाची वैशिष्टय़े – अनेक मार्गानी धनार्जन करून सुखी राहणारे, महत्त्वाकांक्षी, साहसी, धनामध्ये वृद्धी करणारे, संगीताची आवड असणारे वाक्शक्तीयुक्त, हजरजबाबी, अफाट बुद्धिमत्ता.

कुंभ रास व शततारका नक्षत्रात जन्मलेल्या जातकांची वैशिष्टय़े – वर्तमानाला जास्त महत्त्व देणारे, महत्त्वाकांक्षी, चिकित्सक, चौकस, कर्तृत्त्ववान, स्वतंत्र, जास्त विचार करणारे, काहीवेळा धरसोड वृत्ती, मदिरापान करणारे.

कुंभ रास व पूर्वा भाद्रपदा नक्षत्रात जन्मलेल्या जातकाची वैशिष्टय़े – स्नेहपूर्ण, विद्याव्यासंगी, भावुक, प्रगल्भता लाभलेले, मृदू, धनवान, सदाचारी, आध्यात्मिक वृत्ती, ज्योतिषशात्राची आवड.

नक्षत्रानुसार अक्षरज्ञान
धनिष्ठा नक्षत्र – गू, गे
शततारका नक्षत्र – गो, सा, सी, सू
पूर्वा भाद्रपदा नक्षत्र – से, सो, दा

(संकलन: स्पंदन टीम, साभार – लेखक/कवी)