कितीही करा तुझं मन काही भरत नाही. तुझं आपलं नेहमी चालूच असतं, माझ्यासाठी कधी हे केलं का? ते केलं का? तू कधीच समाधानी नसते.
पण, अस नाही होे…. स्त्री समाधानी असते जेव्हा तिला तिच्या मनासारखा जोडीदार मिळतो….
स्त्री समाधानी असते जेव्हा तिची मुलं शाळेत निबंध लिहताना my best friends my mom and dad असे लिहतात.
स्त्री समाधानी असते तेव्हा, जेव्हा चार लोकांसमोर तीच कौतुक नवरा मोठ्या अभिमानाने करतो….
स्त्री समाधानी असते तेव्हा , जेव्हा तिचा नवरा त्याच्या प्रत्येक यशात तिला सहभागी करून घेतो…
स्त्री समाधानी असते तेव्हा , जेव्हा तिचा नवरा म्हणतो, व्वा ! काय चव आहे तुझ्या हाताला….. मुलं जेव्हा म्हणतात मम्मा तुझ्या सारख जेवण कुणीच बनवत नाही ग…..
स्त्री समाधानी असते तेव्हा, जेव्हा नवरा कामावरून येताना सहज एखादा गजरा आणतो. आणि तिच्या केसात माळतो.
स्त्री समाधानी असते तेव्हा , जेव्हा सासुसासरे अभिमानाने सांगतात हया आमच्या सुनबाई आहेत.. छे! सुनबाई नाहीच हो, ही तर आमची लेक हो!!!
स्त्री समाधानी असते तेव्हा, जेव्हा सून म्हणते आई छान दिसतेयहं ही साडी तुम्हाला..
स्त्री समाधानी असते, तेव्हा, जेव्हा नातवंड आजी आजोबांनाही आपल्या बरोबर फिरायला घेऊन चला असा आईबाबांकडे लाडिक हट्ट करतात.
स्त्री समाधानी असते तेव्हा , जेव्हा मुलगा जाता-येता आई जेवलीस का? बाबा कुठे आहेत ग, जेवले का ? असे विचारतो
स्त्री समाधानी असते तेव्हा जेव्हा चौकोनी कुटूंबात आई बाबांना महत्वाचं स्थान असतं
स्त्री समाधानी असते तेव्हा, जेव्हा तिला घरातील प्रत्येक गोष्टीत सहभागी केलं जातं…. आणि सर्वात महत्वाचे म्हणजे स्त्री समाधानी जेव्हा होते तिला तिच्या नवरयाचे हवे तसे प्रेम मिळते……. स्त्री मग ती कोणत्याही वयाची असू दे तिच्यात प्रेम,माया,क्षमा सगळं असतं तिला दुर्लक्षित करू नका…. ती आपल्या घरची लक्ष्मीच आहे, तिला तीच स्थान द्या… तिला दुर्लक्षित केले की ,ती भांडायला उठते म्हनून ती कजाग, उद्धट होते पण, जेव्हा जेव्हा तिच्या मनाविरुद्ध आणि चुकीचे घडत आहे त्या- त्या वेळी शक्तीने जन्म घेतला आहे…. म्हणून स्त्री लक्ष्मी आहे तिला तिचं स्थान द्या….. छोट्या छोट्या गोष्टीत पण सुख मानणारी ही एक निसर्गाची सुदंर कलाकृती आहे….
शिवाजी महाराजांच्या काळात सिमेंट म्हणजे दगडाची भुकटी, चुना, गुळ, डिंक, कडुनिंब, उडीद पावडर, मेथी पावडर, नारळाचे पाणी, हरड्याचे पाणी, शिसे, वाळूचा खासवा यांचे मिश्रण होय.म्हणून हे किल्ले अजून टिकून आहे.
महाराजांनी पहिला किल्ला बांधला तो ”राजगड” गडाच्या चिलखती बुरुजावर दुहेरी तटबंदी असणारा हा जगातील एकमेव किल्ला आहे. जगातील सर्व उत्कृष्ट किल्ल्यांचे आंतरराष्ट्रीय प्रदर्शन १९८० मध्ये पोर्तुगालची राजधानी लिस्बन येथे भरले होते.त्यामध्ये राजगड ला विशेष पुरस्कार दिला होता
महाराजांनी दुसरा किल्ला बांधला तो म्हणजे बेलाग, बिकट आणि दुर्गम असा ‘ प्रतापगड” या किल्ल्याचे वैशिष्ट्य म्हणजे महाराजांनी गडाचा महादरवाजा अगदी लांब म्हणजे डोंगरमाथ्यापासून २/३ कि. मी. लांबीवर बांधला प्रतापगड पायथ्यापासून पाहिला तर गडाच्या गोमुखी रचनेपासून ते गडाच्या मुख्य दरवाजापर्यंत साधारणपणे ७५ ते ८० पायच्या आहेत त्या एकसमान नसून उंचसखल आहेत. याचे कारण की, दोन किलो वजनाची तलवार अन् तेवढ्याच वजनाची ढाल घेऊन पाय-यावरुन चढताना शत्रूची दमछाक व्हावी. तसेच चालून दम लागल्यामुळे ”Dehydration’ भरपूर होते अशात गडाच्या गोमुखी दरवजापासून मुख्य हत्तीदरवाजापर्यंत असणा-या ”भूलभुलैया” सारख्या रचनेमुळे शत्रूला वाट शोधण्यात अडचण यावी, तो गोंधळून जावा. अशात त्यावर सहज विजय मिळवता येतो. हे तंत्र त्यांनी वापरले.
शत्रूपासून किल्ला सुरक्षित रहावा म्हणून महाराजांनी किल्ल्यापासून २०० मीटर अंतरावर समुद्रात सुमारे पाऊण कि. मी. लांबीची व तीन मीटर रुंदीची भिंत इंग्रजी एल आकारात अशा पद्धतीने बांधली की, चंद्राच्या कलांचा अभ्यास करुन त्यांनी ती भिंत ओहोटीच्या वेळेसही वर दिसणार नाही अशी व्यवस्था केली. त्यावेळच्या इंग्रज, पोर्तुगीज, डच यासारख्या समुद्री शत्रूची पादत्राणे कच्च्या चमड्याची असत. याचा अभ्यास करुन महाराजांनी समुद्रातील किल्ल्याच्या बेटाभोवती ओबडधोबड दगड, चीरे अशा रीतीने बेमालूम पेरले की, ते भरतीच्या वेळेसही दिसावेत. त्यावर अणकुचीदार शंखशिंपले यांची वाढ व्हावी. त्यामुळे समुद्राच्या खारवट पाण्यात त्यांच्या चपला भिजल्यास त्यांना अशा दगडी चियांवरुन चालताही व लढताही येऊ नये ही व्यवस्था त्यांनी केली.
कुलाबा किल्ला बांधणीत तर त्यांनी फक्त दगडी चीरे एकमेकावर ठेवले. त्यात सिमेंट वापरले नाही. तरी ३५० वर्षानंतरही त्याचा एकही चीरा समुद्राच्या लाटेने इकडेतिकडे सरकला नाही.
छत्रपती शिवबांनी सातारा जिल्ह्यात प्रतापगडच्या पायथ्याला पारगाव पासून १ कि.मि. अंतरावर १६६१ मध्ये कोयना नदीवर पुराच्या काळात पुराच्या पाण्याचा अभ्यास करुन ”८ मीटर रुंद, १५ मीटर उंच व ५२ मीटर लांब पूल बांधला’ या दगडी कमानी पुलाच्या बांधकामात त्यांनी चुन्याबरोबर असे काही घटक वापरले आहेत की, ज्यामुळे त्या बांधकामावर कोणतीही वनस्पती उगवणार नाही. तो पुलचा फोटो viral झालेला
सिंधुदुर्ग बांधताना असा उल्लेख आहे
सिंधुदुर्ग किल्ला बांधताना महाराज लिहले, ”बांधकामाला समुद्राकाठची वाळू वापरत आहात हाती गोड्या पाण्याचा भरपूर साठा ठेवा, ही खारवट वाळू गोड्या पाण्यात दोन चार दिवस भिजवून ठेवा. तिचे खारवटपण निघून जाऊद्या. मगच ती बांधकामात वापरा.” म्हणजेच समुद्राच्या वाळूचेही विभागीकरण कसे करावे हे ज्ञानही महाराजांना होते. कोकणात प्रामुख्याने जांभा खडक आढळतो. जांभा खडक हा ठिसूळ खडक. त्यासाठी समुद्रातील किल्ल्यांची पायाभरणी करताना, सिंधुदुर्गावर ५ खंडी शिसे ओतले. (१ खंडी = १६०० कि.). किल्ल्याचे बांधकाम नोव्हेंबर १६६४ ते मार्च १६६७ पर्यंत चालू होते. किल्ला चार कि. मी. च्या तटबंदीत, वीस हेक्टर क्षेत्रफळात बांधला गेला. या किल्ल्यासाठी महाराजांनी १ कोटी होन जो सुरतेच्या स्वारीतून मिळाला, तो पैसा वापरला. (एक होन = साडेतीन रुपये) ऐन युद्धात सैन्याची गैरसोय होऊ नये म्हणून प्रत्येक किल्ल्यांच्या बुरुजावरती शौचकूप (संडास मुतारी) बांधणारा लोककल्याणकारी, अगदी बारीक गोष्टींचा विचार करणारा राजा आम्हाला काळजाच्या आत जपून ठेवावा लागेल. महाराजांनी सिंधुदुर्गच्या तटबंदीत ४० शौचकूप बांधली व ४२ बुरुज बांधले.
आज्ञापत्रामध्ये रामचंद्र अमात्य (जे शिवाजी महाराज यांच्या हाताखाली तयार झाले आणि संभाजी महाराज आणि राजाराम महाराज त्यांच्याशी आयुष्यभर प्रामाणिक राहीले, जययानी राज्यामध्ये राजाराम महाराज नसताना हुकूमतपन्हा ही पदवी घेऊन स्वराज्याची सेवा केली) त्यांनी आज्ञापत्र नावाचे ग्रंथ लिहले त्यात राज्य कसे करावे अशी शिवाजी राजांची संकल्पना मांडली.पुढे शाहू महाराज आणि पेशवे यांनी त्याचे पालन केले.त्यामध्ये किल्ला कसा बांधवा असे उत्तम लिखाण केले आहे.
१) राज्य रक्षणाचे कारण किल्ले, देशो देशाचे डोंगर पाहून किल्ल्याची जागा ठरवावी.किल्ल्याशेजारी दुसरा पर्वत किंवा डोंगर असता काम नये.जरी असला तरी सुरंग लावून गडाच्या आहारी आणावा.
गड बांधण्याअगोदर पाणी आहे का ते पाहावे.पाणी नसेल तर दगड खोदून पाणी शोधावे .दोन तीन टाकी पाण्याची बंधने .झऱ्यावर विश्वास ठेवू नये.
२) तट बुरुज चिलखत पहारे जेथे जेथे आहे तिथे मजबूत करावे
३) नाजूक जागा आहे तिथे मजबूत तट बंधी द्यावी
४) खालील मारा चुकवत येईल असे दरवाजे बांधावे,पुढे बुरुज देऊन, काही बुरुजांच्या आड दरवाजा लपेल असा बांधवा
५) किल्ल्याला महादरवाजा एकाच ठेवावा , किल्ल्याचा ऐसपैस पाहून दोन किंवा तीन दरवाजे तसेच दिंडी दरवाजा ठेवावा.
६) गडावर मामलेदार गौडे आदी करून ठेवावे.
७) गडावर यायलामार्ग सुगम(सोपा) नसावा, जरी सोपा असला तरी झाडी किंवा दगड घालून अवघड करावा.
८) कित्येक दरवाजाला आणि तटबंदीला लगेच मैदान लागते ते भुईकोट किल्ला बरे नव्हे.जर तसे असले तरी आणखी एक खंदक बांधव आणि त्यापुढे आणखी दुसरी तटबंदी बांधावी.
९) गडावर खूप जास्त झाडी वाढवावी.विशेषतः कामराग्याची झाडी .त्यातील एकही झाड तोडू न देणे.
१०) सामान नेहमी दिंडीदारवाज कने आन करावी .चोर दरवाजा असला तरी वापरू नये.काही काळासाठी दगड टाकून बंद करावा.
११) धान्याची कोठारे बँडण्या अगोदर उंदीर घुसले यांचा बंदोबस्त करावा.दगड गच्च बांधावे की अश्या प्राण्यांनी घरे करू नये.पन्हाळ्यावर गंगा, यमुना, सरस्वती या धान्यकोठारात सर्व मिळून २५,००० खंडी धान्य मावते. (१ खंडी=१६०० किलो).
ज्या किल्ल्यास काळे दगड गराजेवीरहित असेल त्या वेळी तेलास आणि तुपास टाकी करावी.
१२) दारुखना (स्फोटक आणि हत्यारे चे ठिकाण) घराजवळ किंवा घरवच्या तळघरास ठेवू नये.दारुखना वस्तीपासून लांब ठेवावा. २४ तास पहारे ठेवावे. दार आठ दिवसांनी अधिकाऱ्यांनी जाऊन पाहणी करावी.भोपाळ वायू गळती, जपान अणुभट्टी स्फोट यासारख्या घटना बघताच महाराजांचा दूरदृष्टीचा अंदाज येतो.
किल्ले बांधताना शिसे चा वापर प्रामुख्याने होत असे .
सिंधुदुर्ग बांधताना किल्ला बांधण्यासाठी एक कोटी होन खर्ची पडले. उभारणीसाठी तीन वर्षांचा कालावधी लागला.सिंधुदुर्ग हा किल्ला ज्या कुरटे खडकावर तीन शतके उभा आहे, तो शुद्ध काळाकभिन्न खडक मालवण पासून सुमारे अर्धा मैल समुद्रात आहे. या खडकावर समुद्र मार्गानी व्यापलेले क्षेत्र सुमारे ४८ एकर आहे. त्यांचा तट २ मैल इतका आहे. तटाची उंची ३० फूट असून रूंदी १२ फूट आहे. तटास ठिकठिकाणी भक्कम असे एकंदर २२ बुरुज आहेत. बुरुजाभोवती धारदार खडक आहे. पश्चिमेस आणि दक्षिणेस अथांग सागर पसरला आहे. पश्चिमेकडे आणि दक्षिणेकडे तटाच्या पायात ५०० खंडी शिसे घातले असून या तटाच्या बांधणीस ८० हजार होन खर्ची पडले.
चौऱ्यााऐंशी बंदरात हा जंजिरा अठरा टोपीकरांचे उरावर शिवलंका, अजिंक्य जागा निर्माण केला ।
सिंधुदुर्ग जंजिरा, जगी अस्मान तारा ।
जैसे मंदिराचे मंडन,श्रीतुलसी वृंदावन, राज्याचा भूषण अलंकार ।
चतुर्दश महारत्नापैकीच पंधरावे रत्न, महाराजांस प्राप्त जाहले ।
रविवार बागलांच्या घरी अंमळ उशिराच उगवला. वहिनी गेल्याच्या धक्क्यातून दोन महिन्यांनीसुद्धा त्यांचा एकुलता एक मुलगा पराग पुरता सावरला नव्हता.
नऊ वाजल्याचे लक्षात येताच त्याने बेडरूम च्या खिडकीत मोबाईलमधे रममाण झालेल्या प्रितीला पाहिले आणि विचारले “कधी उठलीस तू? मला उठवाचयस ना..बराच उशीर झाला आज.. आप्पांचा चहा झाला ना?”
” आप्पांचा चहा? मला नाही माहित..मी इथंच आहे, मी पण नुकतीच उठते आहे..” प्रितीच्या या उत्तराने पटकन् उठून त्याने आवरले आणि बाहेर आला.
मस्त गरमागरम चहाचे तीन कप बाहेर आणत त्याने आप्पांना हाका मारली..पण त्यांनी ओ दिली नाही.
दोन महिन्यांपूर्वी वहिनी म्हणजे त्याची लाडकी आई झोपेतच निघून गेली कायमची..नको नको त्या विचारांनी पराग धसकला. दोन हाकांनंतरही प्रत्युत्तर न आल्याने कासावीस होऊन त्याने आप्पांच्या खोलीकडे धाव घेतली. खोली रिकामी, स्वच्छ आवरलेली होती. मग आप्पा कुठे गेले? फिरायला? न सांगता कसे जातील?
गोंधळून त्याने प्रितीला बोलावले, “अग आप्पा , दिसत नाहीयेत घरात, तुला काही कल्पना आहे का?”
“छेः !! माझ्याशी धड बोलतात का कधी ते? मला नाही माहित..”
तिचे बोलणे पुरे होईपर्यंत परागला टेबलवर एक चिठ्ठी मिळाली. आप्पांचे अक्षर तर त्याच्या पूर्ण परिचयाचे..चिठ्ठीत लिहीलं होते..
” प्रिय पराग आणि सुनबाई,
दोन महिन्यांपूर्वी ही गेली आणि मला विचित्र एकटेपणा येऊ लागला. तुमच्या सुंदर घरट्यात मी एकटा पडलो..कारण काय? कोण बरोबर कोण चूक याची शहानिशा मला करायचीच नाही. जिच्यासाठी मी अट्टाहास करायचो तिनेच दगा दिला रे.
खूप विचारान्ती मी गावाला परत जातोय, एकटा नाही तिच्या सर्व आठवणींना सोबत घेऊन. तुमच्यात मी ‘बसत नाही ‘ हे तुम्हाला ही माहिती आहे..आणि मला ही. मला आधीच कळलं होते पण तुझी आई भाबडी होती.
गावातली शेती वाडी , दुभती जनावरे सगळं सगळं वैभव सोडून ती तुमच्या महालात आली..तुम्ही तिला हाकलले नाहीत पण तोंडभर स्वागत ही झाले नाही. लेकाची मुले (-नातवंडे नाहीत -) मोठी करत राहिली. माझी मुलं माझ्या पद्धतीने वाढू दे असे सुनबाई सुनावल्यावर घायाळ झालेल्या तिला मीच आधार दिलाय.
घरच्या कामकरणींना, कामक-यांच्या सुनांना जिने बाळंतपणात पायली पायली तांदूळ स्वतःच्या हातानं काढून दिला त्याच तिला ‘सकाळी कशाला हवाय ताजा वरण भात? उरतो तो गरम करून खा ना’ ..असे ऐकावे लागलंय.
मी कमजोर आणि लाचार तेव्हाही नव्हतो आणि आजही नाही.. तेव्हाच बोलणार होतो पण फक्त तिच्या खातर गप्प बसलो. आता मोकळे केलंय तिने मला.
माझे मोठ्याने देवाचे म्हणणे, पुजा करणे सगळेच तुम्हाला नापसंत .इतकंच काय, बरे नाही दिसत पंचे वापरणे म्हणून तुम्ही ते जड टाॅवेल आणून दिलेत, सांगू का हळव्या त्वचेबरोबर मन ही ओरबाडून टाकले त्यांनी.
पण, राहू दे ते सगळं आता.. मी गावाकडच्या माझ्या घरी जातोय..मला भेटायला शोधायला येऊ नको. मी फोनही करणार ही नाही आणि तुही करू नकोस.
माझा राग नाही तुमच्यावर, आशिर्वादच आहेत..पण आपले मार्ग आता भिन्न आहेत.
माझ्या माघारी शेतीवाडी , घरदार, दागदागिने सगळेच तुझ्या नावावर असेल. तुझा कोणताच हक्क मी डावलणार नाही..मला मुक्त व्हायचंय आता.
आप्पा.”
आप्पांची ही चिठ्ठी वाचताच पराग हमसाहमशी रडू लागला. त्याने रडत रडतच गावाला आप्पांच्या शेजारी रहाणा-या मुळे काकांना फोन केला.
त्याचा आवाज ऐकून अगदी कोरडेपणाने काका म्हणाले “पोचला हो तुझा बाप सुखरूप, कळली तुमची खुशाली. आता तु फोन करूच नको ,आम्हीच करू तुला शेवटला फोन. तुला ऐकवायचं खूप मनात आहे पण तुझ्या बापाला फार कळवळा तुझा..असो. मी आजपासून खूप कामात असेन मी माझा मित्र आलाय परत.. ठेवतो फोन. ” मुळे काकांनी फोन बंद केला.
ते वाड्यात आले तेव्हा आप्पांची नुकतीच आंघोळ झाली होती. खणखणीत आवाजात अथर्वशिर्ष म्हणत होते. आंघोळीनंतर, हातासरशी पिळलेला पंचा त्यांनी दिमाखात दोरीवर वाळत टाकला होता आणि वाडवडिलांनी पूजलेल्या देवांची पूजा करायला ते देवघराकडे वळले होते.
कार जर बाहेर काढायची म्हणले तरी उगाच फालतू चौकशा करणे.
उठले की एखाद्या कॉलेजात जाणाऱ्या मुलाला लाजवेल असे मोबाईल वर बसणे.
उगाचच चट्ट्यापट्याची अंडरवेअर घालून गेटमधे कींवा मागच्या दारात उभे रहाणे.
बिनकामाचे फोन करुन उगाचच काड्या करत बसणे.
येणाऱ्या जाणाऱ्या ला उगाचच एखाद्या नातेवाईका विषयी गाऱ्हाणी सांगत बसणे आणि स्वतःचे हसे करुन घेणे.
नातवांचे मित्र/ मैत्रिणी दारात खेळायला आले की अंगावर खेकसणे म्हणजे ते परत येऊच नयेत. 😂
कुठे बाहेर जायचे म्हणले तरी कार मधे पुढे बसायचा यांचाच मान आणि परत वर Driving चे धडे. गाडी जरी चालवायला येत नसली तरी. 😂
एखादे आवडते सिरीयल/सिनेमा लागला म्हणून बघत बसले की यांची फालतू बातम्या बघायची वेळ.
बजेट, संसद सभागृहातला गोंधळ समजत नसला तरी वेड्यासारखे tv वर बघत बसणे.
सर्वांचे एकमत झाले असताना मला का विचारले नाही म्हणून रुसणे आणि विचारले असताना मला कशाला विचारता म्हणून झटकून टाकणे. 😠
आपल्याला मोबाईल मधले फार कळते हे समवयिन असलेल्या म्हाताऱ्या ला दाखवताना काहीतरी सेटींग चेंज करणे आणि सरते शेवटी फोटो सगळे उडाले फोन नंबर दिसत नाहीत म्हणून कांगावा करणे. 😂
एखादी गोष्ट नवीन करताना eg, घरातील फर्निचर, फॅब्रीकेशन उगाच स्वतःच्या कारागीराला बोलवून ती गोष्ट चौपट खर्च करुन ठेवणे आणि ती कीतीही वेडीवाकडी असली तरी जाणाऱ्या येणाऱ्या ला दाखवून हसे करुन घेणे. 😜
उगाचच जूने वाहन उदाहरणार्थ Scooter अथवा मोटरसायकल न विकता ठेऊन देणे, कधीतरी काढून उगाच फार मोठ्ठा मेकॅनीक असल्यासारखे कीका मारत बसणे, प्लग साफ करत बसणे, नेमके यावेळेस नातवाची मैत्रिण अथवा सूनेची भीशी असते नाहीतर मुलाचे साहेब घरी येणार असतात. 😂.
लाईटबील फोनबील जास्त येते म्हणून जाता येता लाईट बंद करणे, आणि आपण फोनवर बोलताना रागाने पहाणे आणि स्वतः फोनवरुन कोणाबरोबर तरी तासनतास कीडे कागाळ्या करत बसणे. 😜
संध्याकाळी बागेत फिरायला जाणे आणि तासन् तास बाकडे आडवून बसून राहणे. 😂
पिवळी गोळी नीळी गोळी अशाप्रकारे गोळ्यांची नावे लक्षात ठेवणे म्हणजे डॉक्टर तपासायला आला की वेडाच व्हावा 😂😂😂😂
अडगळीच्या खोलीमधलं दप्तर आजही जेव्हा दिसतं | मन पुन्हा तरूण होऊन बाकांवरती जाऊन बसतं ||
प्रार्थनेचा शब्द अन शब्द माझ्या कानामध्ये घुमतो | गोल करून डबा खायला मग आठवणींचा मेळा जमतो ||
या सगळ्यात लाल खुणांनी गच्च भरलेली माझी वही | अपूर्णचा शेरा आणि बाई तुमची शिल्लक सही ||
रोजच्या अगदी त्याच चुका आणि हातांवरले व्रण | वहीत घट्ट मिटून घेतलेत आयुष्यातले कोवळे क्षण ||
पण या सगळ्या शिदोरीवरंच बाई आता रोज जगतो | चुकलोच कधी तर तुमच्यासारखं स्वतःलाच रागवून बघतो ||
इवल्याश्या या रोपट्याची तुम्ही इतकी वाढ केली आहे | हमखास हातचा चुकण्याची सुद्धा सवय आता गेली आहे || चांगलं अक्षर आल्याशिवाय माझा हात लिहू देत नाही | एका ओळीत सातवा शब्द आता ठरवून सुद्धा येत नाही ||
दोन बोटं संस्कारांचा समास तेवढा सोडतो आहे | फळ्यावरच्या सुविचारासारखी रोज माणसं जोडतो आहे ||
योग्य तिथे रेघ मारून प्रत्येक मर्यादा ठरवलेली | हळव्या क्षणांची काही पानं ठळक अक्षरात गिरवलेली ||
तारखेसह पूर्ण आहे वही | फक्त एकदा पाहून जा | दहा पैकी दहा मार्क आणि सही तेवढी देऊन जा ||
